Các loại cây chữa bệnh
(Ban hành kèm theo đưa ra quyết định số 4664/QĐ-BYT, ngày thứ 7 tháng 11 năm 2014 của bộ trưởng Bộ Y tế)
1. BẠC HÀ
Tên khác: Bạc hà nam, nạt nặm, chạ phiéc hom (Tày)
Tên khoa học: Mentha arvensis L.
Bạn đang xem: Các loại cây chữa bệnh
Họ: Bạc hà (Lamiaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận cùng bề mặt đất
Công năng, nhà trị: Sơ phong, thanh nhiệt, thấu chẩn, sơ can, giải uất, giải độc. Chữa cảm mạo phong nhiệt, cảm cúm, ngạt mũi, nhức đầu, đau mắt đỏ, hệ trọng sởi mọc, ngực sườn đầy tức.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày sử dụng 12 - 20g, hãm vào nước sôi 200 ml, cách 3h uống một lần.
2. BÁCH BỘ
Tên khác: Củ cha mươi, dây đẹt ác, hơ linh (Ba Na)
Tên khoa học: Stemona tuberosa Lour.
Họ: Bách cỗ (Stemonaceae)
Bộ phận dùng: Rễ
Công năng, chủ trị: Nhuận phế, chỉ ho, sát trùng. Chữa các chứng ho mới hoặc ho lâu ngày, viêm phế quản mạn tính, trị giun kim, ngứa, ghẻ lở.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng 8 - 12g, sắc uống, thụt hậu môn khám chữa giun kim, dùng
30 - 40g sắc đem nước rửa chữa bệnh ngứa, lở.
3. BẠCH ĐỒNG NỮ
Tên khác: Mò trắng, dò mâm xôi, Bấn trắng
Tên khoa học: Clerodendrum chinense (Osbeck.) Mabb var. simplex (Mold.) S. L. Chen
Họ: Cỏ roi con ngữa (Verbenaceae)
Bộ phận dùng: Rễ, lá, hoa
Công năng, nhà trị: Thanh nhiệt, giải độc, quần thể phong trừ thấp, tiêu viêm. Rễ cây chữa gân xương đau nhức, mỏi lưng, mỏi gối, ghê nguyệt không đều, viêm túi mật, rubi da, quà mắt. Dùng ngoài ngâm cọ trĩ, lòi dom. Lá cây chữa tăng ngày tiết áp, khí hỏng bạch đới, Lá dùng không tính trị lốt thương, tắm ghẻ, chốc đầu. Hoa sử dụng trị ngứa.
Liều lượng, bí quyết dùng: Rễ ngày sử dụng 12 - 16g, sắc uống. Dùng 1 kg cành lá, rửa sạch, hâm sôi với nước 30 phút, lọc đem nước, nhỏ tuổi giọt liên tục lên vệt thương hoặc ngâm vết thương ngày 2 lần, các lần 1 giờ.
4. BẠCH HOA XÀ THIỆT THẢO
Tên khác: Cỏ lưỡi rắn hoa trắng
Tên khoa học: Hedyotis diffusa Willd.
Họ: Cà phê (Rubiaceae)
Bộ phận dùng: Toàn cây
Công năng, nhà trị: Thanh nhiệt giải độc, lợi niệu thông lâm, tiêu ung tán kết. Trị phế nhiệt, hen suyễn, viêm họng, viêm Amydal, viêm con đường tiết niệu, viêm ruột già (trường ung). Dùng xung quanh chữa vệt thương, rắn cắn, côn trùng nhỏ đốt.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 15 - 60g (khô) nhan sắc uống. Dùng ngoài, xay nhuyễn đắp trên chỗ.
5. BÁN HẠ NAM
Tên khác: Cây chóc, chóc chuột, phái nam tinh, phân phối hạ ba thùy
Tên khoa học: Typhonium trilobatum (L.) Schott.
Họ: Ráy (Araceae).
Bộ phận dùng: Thân rễ. Khi sử dụng phải qua bào chế cẩn thận.
Công năng, công ty trị: Hóa đàm táo bị cắn thấp, giáng nghịch chỉ nôn, giáng khí chỉ ho. Chữa trị nôn, bi ai nôn, đầy trướng bụng, ho có đờm, ho lâu ngày. Dùng không tính chữa ong đốt, rắn rết cắn.
Liều lượng, cách dùng: Ngày cần sử dụng 3 - 10g, sắc đẹp uống. Thường xuyên phối phù hợp với các vị thuốc khác.
Kiêng kỵ: Phụ nàng có thai cần sử dụng thận trọng.
6. BỐ CHÍNH SÂM
Tên khác: Nhân sâm Phú yên, Thổ hào sâm
Tên khoa học: Abelmoschus moschatus Medik. Ssp. tuberosus (Span) Borss.
Họ: Bông (Malvaceae).
Bộ phận dùng: Rễ. Rửa sạch, ngâm nước gạo một đêm, vật dụng chín. Phơi khô, hoặc sấy khô.
Công năng, chủ trị: Bổ khí, ích huyết, sinh tân dịch, chỉ khát (giảm ho), trừ đờm. Chữa khung người suy nhược, yếu ăn, hèn ngủ, thần khiếp suy nhược, hoa mắt nệm mặt, đau dạ dầy, tiêu chảy, ho viêm họng, viêm phế quản, bạn háo khát, táo bón.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày cần sử dụng 10 - 12g, nhan sắc uống.
Kiêng kỵ: Nếu thể tạng hàn yêu cầu chích với gừng. Ko dùng bình thường với Lê lô.
7. BỒ CÔNG ANH
Tên khác: Diếp dại, diếp trời, rau tình nhân cóc, rau củ mét, cây mũi mác
Tên khoa học: Lactuca indica L.
Họ: Cúc (Asteraceae)
Bộ phận dùng: Phần cùng bề mặt đất
Công năng, nhà trị: Thanh nhiệt độ giải độc, tiêu viêm tán kết. Trị mụn nhọt thanh lịch lở, tắc tia sữa, viêm tuyến vú, nhiễm trùng đường tiết niệu.
Liều lượng, cách dùng: Ngày dùng 8 - 30 g (khô), đôi mươi - 40g (cây tươi), ép rước nước uống hoặc nhan sắc uống. Đắp không tính trị mụn nhọt, sưng vú, tắc tia sữa.
8. CÀ sợi LEO
Tên khác: Cà vạnh, Cà cườm, Cà quánh, Cà quýnh.
Tên khoa học: Solanum procumbens Lour.
Họ: Cà (Solanaceae).
Bộ phận dùng: Rễ (Thích gia căn), dây (Thích gia đằng).
Công năng, nhà trị: Tán phong trừ thấp, tiêu độc, bớt đau. Chữa đau nhức gân xương, ho, ho gà, xơ gan, rắn cắn.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày 16 - 20g, sắc uống.
9. CAM THẢO ĐẤT
Tên khác: Cam thảo nam, thổ cam thảo, dã cam thảo, r’gờm, t’rôm lạy (K’Ho)
Tên khoa học: Scoparia dulcis L.
Họ: Hoa mõm chó (Scrophulariaceae)
Bộ phận dùng: Cả cây
Công năng, chủ trị: Bổ tỳ, sinh tân, nhuận phế, thanh nhiệt, giải độc, lợi niệu. Chữa sốt, ho, viêm họng, ban chẩn, truất phế nhiệt gây ho, rong kinh, đái toá đường.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày cần sử dụng 16 - 20g (dạng khô); đôi mươi - 40g (cây tươi), nhan sắc hoặc hãm uống.
10. CỎ MẦN TRẦU
Tên khác: Cỏ chỉ tía, thanh chổ chính giữa thảo, cao dag (Ba Na), hất t’rớ lạy (K’Ho)
Tên khoa học: Eleusine indica (L.) Geartn.
Họ: Lúa (Poaceae)
Bộ phận dùng: Cả cây
Công năng, nhà trị: Lương huyết, thanh nhiệt, hạ sốt, giải độc, làm cho mát gan, làm nên mồ hôi, lợi tiểu. Chữa trị cảm nắng, nóng nóng, cao tiết áp, viêm gan hoàng đảm, không thích hợp mẩn ngứa, tiểu khó, nước tiểu đỏ.
Liều lượng, cách dùng: Ngày sử dụng 12 - 16g (khô), 80 - 120g (cây tươi), hâm nóng trong 15-20 phút, nhằm nguội chắt lấy nước uống.
11. CỎ NHỌ NỒI
Tên khác: Cỏ mực, Hạn liên thảo, lệ trường, phong trường, mạy mỏ lắc nà (Tày), nhả phụ thân chát (Thái)
Tên khoa học: Eclipta prostrata (L.) L.
Họ: Cúc (Asteraceae)
Bộ phận dùng: Phần trên mặt đất
Công năng, chủ trị: Lương huyết, chỉ huyết, vấp ngã can thận, chữa các chứng tiết nhiệt, ho ra máu, nôn ra máu, đi đại tiện ra máu, vệ sinh ra máu, ra máu cam, bị chảy máu dưới da, băng huyết, rong huyết, râu tóc sớm bạc, răng lợi sưng đau.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày sử dụng 12 - 20g (khô), dung nhan uống; 30 - 50g (tươi), giã cầm cố lấy nước uống, buồn bực đắp dấu thương. Hoàn toàn có thể dùng phối hợp với các cây thuốc khác chữa triệu chứng xuất huyết.
Lưu ý lúc sử dụng: Không dùng cho tất cả những người có tỳ vị hư hàn, ỉa chảy, phân sống.
12. CỎ SỮA LÁ NHỎ
Tên khác: Vú sữa đất, thiên căn thảo, cẩm địa
Tên khoa học: Euphorbia thymifolia L.
Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae)
Bộ phận dùng: Cả cây
Công năng, nhà trị: Cầm máu, bớt đau, tiêu độc, chỉ lỵ, thông sữa, lợi tiểu. Chữa trị lỵ trực khuẩn với lỵ amip tốt nhất là mang đến trẻ em, chữa mụn nhọt, thanh nữ băng huyết, phụ nữ sau đẻ không nhiều sữa hoặc tắc tia sữa.
Liều lượng, cách dùng: Người lớn: ngày cần sử dụng 40 - 100g; trẻ em em: ngày dùng 10 - 20g, nhan sắc uống, sử dụng 5 -7 ngày.
13. CỎ TRANH
Tên khác: Cỏ tranh răng, bạch mao căn, dia (K’Dong), độc nhất địa (Gia Rai)
Tên khoa học: Imperata cylindrica (L.) Beauv.
Họ: Lúa (Poaceae)
Bộ phận dùng: Thân rễ
Công năng, công ty trị: Lương huyết, chỉ huyết, thanh nhiệt, lợi tiểu, bớt đau. Chữa phiền khát, tiểu tiện khó, tè ít, đái buốt, tiểu ra máu, ho ra máu, ra máu cam do huyết nhiệt, phù thũng vày viêm cầu thận cấp, hoàng đản.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày cần sử dụng 9 - 30g (khô), 30 - 60g (tươi) thái nhỏ, nhan sắc với 600 ml nước đến khi còn 200 ml phân chia 2 - 3 lần uống trong ngày.
14. CỎ XƯỚC
Tên khác: Hoài ngưu tất.
Tên khoa học: Achyranthes aspera L.
Họ: Rau dền (Amaranthaceae)
Bộ phận dùng: Rễ đã phơi khô hoặc sấy khô.
Công năng, nhà trị: Hoạt huyết, khứ ứ, té can thận to gan lớn mật gân xương, lợi thủy thông lâm. Trị đau nhức xương khớp, nhức lưng, mỏi gối, chân tay co quắp, tê bại, khiếp nguyệt không đều, vệ sinh không thông, tè buốt, tè rắt.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày sử dụng 6 - 15g; 12 - 40g, sắc đẹp uống.
Kiêng kỵ: Phụ cô bé có thai, ỉa lỏng, di tinh.
15. CỐI XAY
Tên khác: Giàng xay, quýnh ma, ma bạn dạng thảo, kim hoa thảo
Tên khoa học: Abutilon indicum (L.) Sweet
Họ: Bông (Malvaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận xung quanh đất
Công năng, chủ trị: Giải biểu nhiệt, hoạt huyết, tiêu thũng. Trị cảm sốt bởi phong nhiệt, đau đầu, tai ù, tai điếc, sốt tiến thưởng da, túng thiếu tiểu tiện, phù thũng, lở ngứa, dị ứng.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày cần sử dụng 8 - 12g (dạng khô), trăng tròn - 40g (cây tươi), dung nhan uống.
16. CỐT KHÍ
Tên khác: Cốt khí củ
Tên khoa học: Reynoutria japonica Houtt.
Họ: Rau răm (Polygonaceae).
Bộ phận dùng: Rễ phơi tuyệt sấy khô.
Công năng, công ty trị: Khu phong trừ thấp, hoạt huyết, thông kinh, chỉ khái (giảm ho), hóa đờm, chỉ thống. Chữa trị đau nhức gân xương, vấp ngã sưng nhức ứ huyết, bế kinh, hoàng đản, ho những đờm, nhọt nhọt lở loét.
Liều lượng, cách dùng: Ngày dùng 9 - 15g, dung nhan uống, dùng kế bên sắc đem nước nhằm bôi, rửa, hoặc chế thành cao, bôi.
17. CÚC HOA
Tên khác: Kim cúc, hoàng cúc, dã cúc, cam cúc
Tên khoa học: Chrysanthemum indicum L.
Họ: Cúc (Asteraceae)
Bộ phận dùng: Cụm hoa
Công năng, công ty trị: Phát tán phong nhiệt, giải độc, minh mục. Chữa các chứng chống mặt hoa mắt, chóng mặt, nhức mắt đỏ, chảy các nước mắt, mờ mắt, áp suất máu cao, nhọt nhọt, đinh độc.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày sử dụng 8 - 16g (dạng khô), sắc đẹp uống.
18. CÚC TẦN
Tên khác: Cây lức, từ bỏ bi, phật phà (Tày)
Tên khoa học: Pluchea indica (L.) Less.
Họ: Cúc (Asteraceae).
Bộ phận dùng: Rễ, lá, cành.
Công năng, nhà trị: Phát tán phong nhiệt, tiêu độc, lợi tiểu, tiêu đàm. Chữa cảm mạo phong nhiệt, sốt ko ra mồ hôi, phong thấp, tê bại, đau nhức xương khớp.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng 8 - 16g, sắc đẹp uống.
19. DÀNH DÀNH
Tên khác: Chi tử
Tên khoa học: Gardenia jasminoides J. Ellis
Họ: Cà phê (Rubiaceae).
Bộ phận dùng: Quả đã phơi khô.
Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt trừ phiền, lợi tiểu, lương huyết, chỉ huyết. Chữa sốt cao, người bối rối khó ngủ, rubi da, tiểu tiện khó, vệ sinh ra máu, ra máu cam. Mửa ra máu, dùng ngoài trị sưng đau vày sang chấn.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày cần sử dụng 6 - 12g, sắc uống.
20. DÂU TẰM
Tên khác: Dâu ta, tang
Tên khoa học: Morus alba L.
Họ: Dâu tằm (Moraceae)
Bộ phận dùng: Rễ, thân, lá, quả.
Công năng, nhà trị: Vỏ rễ dâu có tính năng thanh phế nhiệt bình suyễn, tiêu thũng, giảm ho, trừ đờm, hạ suyễn. Chữa phế nhiệt, ho suyễn, hen, ho ra máu, trẻ em ho gà, phù thũng, bụng trướng to, vệ sinh không thông; Lá dâu có công dụng tán mỏng mảnh nhiệt, thanh can, sáng mắt. Chữa cảm mạo phong nhiệt, truất phế nhiệt, ho, viêm họng, nhức đầu, mắt đỏ, rã nước mắt, đậu lào, phạt ban, cao máu áp, mất ngủ; Cành dâu có công dụng trừ phong thấp, lợi những khớp, thông tởm hoạt lạc, tiêu viêm. Chữa trị phong thấp đau nhức các đầu xương, cước khí, sưng lở, tuỳ thuộc co quắp.
Liều lượng, bí quyết dùng: Vỏ rễ: ngày dùng 6 - 12g (có thể cần sử dụng tới 20 - 40g), sắc đẹp uống. Lá: ngày cần sử dụng 5 - 12g, sắc uống. Cành: ngày dùng: 9 - 15g (có thể sử dụng tới 40 - 60g), sắc đẹp uống.
21. ĐỊA HOÀNG
Tên khác: Sinh địa hoàng.
Tên khoa học: Rehmannia glutinosa (Gaertn.) Libosch.ex Steud.
Họ: Hoa mõm chó (Scrophulariaceae)
Bộ phận dùng: Rễ củ phơi xuất xắc sấy khô.
Công năng, nhà trị: Bổ âm, thanh nhiệt lương huyết, sinh tân dịch. Chữa trị âm hư, nóng về chiều, khát nước, thiếu hụt máu, suy nhược cơ thể cơ thể, tân dịch khô, phiền táo bị cắn dở mất ngủ.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 8 - 16g, sắc đẹp uống.
22. ĐỊA LIỀN
Tên khác: Sơn nại, tam nại, thiền liền, sa khương
Tên khoa học: Kaempferia galanga L.
Họ: Gừng (Zingiberaceae)
Bộ phận dùng: Thân rễ (Rhizoma Kaempferiae) thái lát, phơi sấy khô, lá.
Công năng, công ty trị: Ôn trung, tán hàn, trừ thấp, tiêu thực. Trị ngực bụng giá buốt đau, tiêu chảy, ẩm thực ăn uống khó tiêu, đau dạ dày, mửa mửa, đau nhức xương khớp.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày cần sử dụng 4 - 8g, sắc uống. Dùng bên cạnh ngâm rượu để xoa bóp.
23. DIỆP HẠ CHÂU
Tên khác: Diệp hạ châu đắng, Cây chó đẻ răng cưa
Tên khoa học: Phyllanthus urinaria L.
Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Bộ phận dùng: Phần xung quanh đất sấy hoặc phơi khô.
Công năng, công ty trị: Tiêu độc, giáp trùng, lợi mật, thanh can, tiêu viêm tán ứ, lợi thủy. Chữa trị viêm gan hoàng đảm, viêm họng, tắc sữa, tởm bế, viêm domain authority thần kinh, viêm thận, sỏi huyết niệu, nhọt nhọt, lở ngứa ngoại trừ da.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày sử dụng 8 - 20g, dung nhan uống.
24. ĐINH LĂNG
Tên khác: Cây gỏi cá, nam dương sâm
Tên khoa học: Polyscias fruticosa (L.) Harms
Họ: Nhân sâm (Araliaceae)
Bộ phận dùng: Rễ, thân, cành, lá.
Công năng, nhà trị: Bổ khí, tiêu thực, lợi sữa, tiêu viêm, giải độc. Rễ Đinh lăng chữa trị suy nhược cơ thể, bé yếu, mệt mỏi, ngủ ít, hấp thụ kém, đàn bà sau đẻ không nhiều sữa. Lá trị cảm sốt, mụn nhọt, giã đắp sưng tấy, sưng vú. Thân, cành chữa thấp khớp, nhức lưng.
Liều lượng, bí quyết dùng:
Rễ: Ngày sử dụng 3 - 6g, hãm, hoặc hâm nóng trong 15 phút, phân chia 2 - 3 lần uống;
Lá tươi: ngày dùng 30 - 50g, giã đắp;
Thân, cành: ngày sử dụng 30 - 50g, nhan sắc uống.
25. ĐƠN LÁ ĐỎ
Tên khác: Đơn đỏ, Đơn tía, Đơn khía cạnh trời.
Tên khoa học: Excoecaria cochichinensis Lour.
Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae). Cây được trồng làm cho thuốc, làm cho cảnh ở những địa phương nước ta.
Bộ phận dùng: Rễ, vỏ thân, lá.
Công năng, công ty trị: Thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, bớt đau, lợi tiểu. Trị cảm sốt, đau cùng xương khớp, khiếp nguyệt ko đều, áp xe pháo vú, dị ứng, nhọt nhọt, lở ngứa, ỉa chảy lâu ngày.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 6 - 12g, sắc uống.
26. DỪA CẠN
Tên khác: Hải Đằng, Dương giác, trường xuân hoa
Tên khoa học: Catharanthus roseus (L.) G. Don
Họ: Trúc đào (Apocynaceae).
Bộ phận dùng: Thân, lá, rễ
Công năng, chủ trị: Hoạt huyết, bình can, tiêu thũng, giải độc, an thần. Chữa trị tăng máu áp, gớm nguyệt không đều, lỵ, bí tiểu.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày dùng 8 - 12g, sắc đẹp uống.
Kiêng kỵ: Phụ nàng có thai không được dùng.
27. GAI
Tên khác: Gai làm bánh, sợi tuyết, trư ma.
Tên khoa học: Boehmeria nivea (L.) Gaudich.
Họ: Gai (Urticaceae)
Bộ phận dùng: Rễ, lá
Công năng, chủ trị: Rễ có chức năng chỉ huyết, an thai, thanh nhiệt, giải độc. Trị động thai, chảy máu dọa sẩy, tè đục, đái ra máu. Lá có công dụng lương huyết, chỉ huyết, cần sử dụng trị tung máu, làm lành vết thương.
Liều lượng, giải pháp dùng: Rễ: Ngày dùng 6 - 20g (tươi) hay 8 - 12g (khô), đun sôi với 400ml nước đến khi còn lại 100 ml, uống 1 lần vào ngày. Lá: dùng xung quanh lượng vừa đủ, giã đắp vào vết thương.
28. GỪNG
Tên khác: Khương
Tên khoa học: Zingiber officinale Rosc.
Họ: Gừng (Zingiberaceae)
Bộ phận dùng: Thân rễ (củ)
Công năng, công ty trị: Gừng thô (Can khương) Ôn trung, trục hàn, hồi dương, thông mạch. Gừng tươi chữa trị cảm mạo phong hàn, nhức đầu, ngạt mũi, ho bao gồm đờm, mửa mửa, bụng đầy trướng, kích thích tiêu hóa, cạnh bên trùng, hành thủy, giải độc ngứa do phân phối hạ, cua, cá. Bào khương trị đau bụng, rét mướt bụng, đi ngoài. Gừng khô cùng tiêu khương (gừng nướng) trị đau bụng bởi lạnh, bụng đầy trướng không tiêu, thổ tả, tay chân giá lạnh, mạch nhỏ, đàm ẩm, ho suyễn với thấp khớp. Thán khương hay được sử dụng chỉ huyết.
Liều lượng, bí quyết dùng: Gừng tươi, Bào khương: Ngày dùng 4 - 8g, dung nhan uống; Gừng khô cùng Tiêu khương: Ngày dùng 4 - 20g, dùng dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán; Thán khương: Ngày dùng 4 - 8g, sắc đẹp uống.
29. HẠ KHÔ THẢO
Tên khoa học: Prunella vulgaris L.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae).
Bộ phận dùng: Cụm quả vẫn phơi xuất xắc sấy khô.
Công năng, chủ trị: Thanh sức nóng giáng hỏa, minh mục, tán kết, tiêu sưng. Chữa lao hạch, bướu cổ, áp xe pháo vú, đau mắt, viêm tử cung, viêm gan, cao máu áp, ngứa, hắc lào, vẩy nến.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày 9 - 15 g, dạng thuốc sắc.
30. HOẮC HƯƠNG
Tên khác: Thổ Hoắc hương, Quảng Hoắc hương
Tên khoa học: Pogostemon cablin (Blanco) Benth.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae).
Bộ phận dùng: Lá phơi tuyệt sấy khô
Công năng, công ty trị: Giải thử, hóa thấp, chỉ nôn. Chữa trị cảm mạo, nhức đầu, nhức mình mẩy, sổ mũi, đau bụng tiêu chảy, nhà hàng ăn uống không tiêu vào mùa hè.
31. HÚNG CHANH
Tên khác: Dương tử tô, rau xanh thơm lông.
Tên khoa học: Plectranthus amboinicus (Lour.) Spreng.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae).
Bộ phận dùng: Lá tươi hoặc cần sử dụng phần trên mặt đất cất lấy tinh dầu.
Công năng, chủ trị: Ổn phế, trừ đàm, tân ôn giải biểu, giải độc. Trị cảm cúm, sốt lạnh về chiều, chữa ho, viêm họng, khản tiếng, chữa thổ huyết, chảy máu cam, táo apple bón. Dùng xung quanh giã đắp lên số đông vết vì chưng rết với bọ cạp cắn.
32. HƯƠNG NHU TÍA
Tên khác: É tía
Tên khoa học: Ocimum tenuiflorum L.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận xung quanh đất
Công năng, nhà trị: Phát hãn, thanh thử, tán thấp, hành thủy, giảm đau. Chữa sốt cao, say nắng, nhức đầu, nhức bụng, đi ngoài, ói mửa, phù thũng.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng: 6 - 12g, sắc hoặc hãm uống. Có thể dùng hương thơm nhu trắng để cụ thế.
33. HUYẾT DỤ
Tên khoa học: Cordyline fruticosa (L.) Goepp.
Họ: họ ngày tiết giác (Dracaenaceae)
Bộ phận dùng: Lá tươi hoặc khô.
Công năng, công ty trị: Thanh nhiệt, thay máu, rã huyết, giảm đau. Chữa trị rong huyết, băng huyết, đái ra máu, sốt xuất huyết. Lá chữa trị vết thương.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày dùng: 8 - 16g, nhan sắc uống.
34. HY THIÊM
Tên khác: Cỏ đĩ, Cây cứt lợn, Hy tiên.
Tên khoa học: Siegesbeckia orientalis L.
Họ: Cúc (Asteraceae).
Bộ phận dùng: Phần xung quanh đất
Công năng, công ty trị: Trừ phong thấp, thanh nhiệt, giải độc. Chữa đau lưng, mỏi gối, đau xương khớp, thuộc cấp tê buốt, mụn nhọt.
Xem thêm: Top 11 Game Làm Tóc Thời Trang Đẹp Nhất Hiện Nay, Game Làm Tóc Đẹp
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng: 9 - 12g, nhan sắc uống.
35. ÍCH MẪU
Tên khác: Cây chói đèn, sung uý
Tên khoa học: Leonurus japonicus Houtt
Họ: Bạc hà (Lamiaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận xung quanh đất
Công năng, công ty trị: Hoạt huyết, điều kinh, khứ ứ, tiêu thũng. Chữa náo loạn kinh nguyệt, tởm bế, sôi bụng kinh, khí hư bạch đới, rong kinh, rong huyết, thanh nữ sau đẻ ngày tiết hôi ko ra hết.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày dùng: thân lá 6 - 12g, hạt: 4 - 9g, dung nhan uống.
36. KÉ ĐẦU NGỰA
Tên khác: Thương nhĩ
Tên khoa học: Xanthium strumarium L.
Họ: Cúc (Asteraceae)
Bộ phận dùng: Quả già
Công năng, công ty trị: Tiêu độc, cạnh bên trùng, tán phong thông khiếu, trừ thấp. Chữa trị phong hàn, nhức đầu, thuộc cấp co rút, đau khớp, mũi chảy nước hôi, mày đay, lở ngứa, tràng nhạc, mụn nhọt, mẩn ngứa.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 6 - 12g, nhan sắc uống.
37. KHỔ SÂM mang đến LÁ
Tên khác: Khổ sâm Bắc bộ, quay đèn, co chạy đón (Thái)
Tên khoa học: Croton tonkinensis Gagnep.
Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Bộ phận dùng: Lá với cành thu hái lúc cây đang xuất hiện hoa, phơi khô.
Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt, giải độc, ngay cạnh trùng. Trị viêm loét dạ dày, tiêu hóa kém, nhọt nhọt, lở loét ngoại trừ da, viêm mũi.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày cần sử dụng 15 - 20g, sắc đẹp uống. Dùng ko kể lấy nước sắc nhằm rửa, chữa mụn nhọt, lở ngứa.
38. KIM NGÂN
Tên khác: Dây nhẫn đông, chừa giang khằn (Thái), boóc kim ngằn (Tày)
Tên khoa học: Lonicera japonica Thunb.
Họ: Kim ngân (Caprifoliaceae)
Bộ phận dùng: Thân, lá, hoa
Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt độ giải độc, tán phong nhiệt. Chữa mụn nhọt, mề đay, lở ngứa, nhiệt độc ban sởi, dị ứng, lỵ, cảm mạo phong nhiệt, ho vị phế nhiệt, viêm mũi dị ứng.
Liều lượng, biện pháp dùng: Kim ngân được dùng riêng xuất xắc phối phù hợp với nhiều vị thuốc khác. Ngày sử dụng 4 - 6g (hoa) hay 15 - 30g (cành, lá), dùng dưới dạng thuốc sắc uống, dung dịch hãm hoặc hoàn tán.
39. KIM TIỀN THẢO
Tên khác: Đồng tiền lông, mắt trâu, vảy rồng
Tên khoa học: Desmodium styracifolium (Osbeck) Merr.
Họ: Đậu (Fabaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận cùng bề mặt đất
Công năng, công ty trị: Thanh nhiệt, trừ thấp, lợi tiểu, thông lâm. Chữa sỏi con đường tiết niệu, tiểu buốt, viêm gan xoàn da, phù thũng.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng 15 - 30g, nhan sắc uống.
40. Tởm GIỚI
Tên khác: Khương giới, đưa tô, nhả nát hom (Thái)
Tên khoa học: Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyland.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận trên mặt đất (ngọn có hoa)
Công năng, chủ trị: Giải biểu, quần thể phong, chỉ ngứa. Trị cảm mạo, sốt, nhức đầu, hoa mắt, viêm họng, ngứa, phong trúng ghê lạc.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 6 - 12g (dạng khô), dung nhan hoặc hãm uống. Lúc sao đen được sử dụng chữa băng huyết, rong kinh, thổ huyết, bị chảy máu cam, đại tiện ra máu, ngày dùng: 6 - 12g, sắc đẹp hoặc hãm uống.
41. LÁ LỐT
Tên khác: Tất bát
Tên khoa học: Piper lolot C. DC.
Họ: Hồ tiêu (Piperaceae)
Bộ phận dùng: Dùng toàn cây
Công năng, công ty trị: Ôn trung, tán hàn, hạ khí, chỉ thống, trừ phong thấp, kiện vị, tiêu thực, chỉ ẩu. Chữa hội chứng phong thấp, rẻ khớp mạn, nhức lưng, nhức khớp, đau nhức xương, thủ túc tê bại, náo loạn tiêu hóa, nôn mửa đầy hơi, trướng bụng, tiêu chảy, nhức đầu, đau cùng răng, tan nước mũi hôi, ra các giọt mồ hôi chân tay.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày dùng 8 - 12g (khô) tốt 15 - 30g (tươi), sắc uống, chia 2 -3 lần.
42. MÃ ĐỀ
Tên khác: Xa tiền, bông mã đề
Tên khoa học: Plantago major L.
Họ: Mã đề (Plantaginaceae)
Bộ phận dùng: lá, hạt
Công năng, nhà trị: Thanh phải chăng nhiệt, lợi tiểu, thông lâm, chỉ huyết. Trị ho lâu ngày, viêm khí quản, viêm thận và bàng quang, đau dạ dầy, túng thiếu tiểu tiện, tiểu tiện ra ngày tiết hoặc ra sỏi tiết niệu, phù thũng, bị ra máu cam. Dùng quanh đó lá mã đề có công dụng làm nhọt nhọt nệm vỡ, mau lành.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày cần sử dụng 10 - 20g (toàn cây) xuất xắc 6 - 12g (hạt), sắc uống. Dùng ngoại trừ lấy lá mã đề lượng vừa đủ, băm nát đắp vào nơi bao gồm mụn.
43. MẠCH MÔN
Tên khác: Mạch môn đông, mạch đông, tóc tiên, cỏ lan
Tên khoa học: Ophiopogon japonicus (L.f) Ker-Gawl.
Họ: Mạch môn (Haemodoraceae)
Bộ phận dùng: Rễ củ phơi hay sấy khô.
Công năng, chủ trị: Dưỡng vị, sinh tân, nhuận phế thanh tâm. Chữa phế nhiệt vị âm hư, kho khan, ho lao, tân dịch lỗi tổn, vai trung phong phiền mất ngủ, tiêu khát, táo khuyết bón.
Liều lượng, cách dùng: Ngày sử dụng 6 - 12g, sắc uống.
44. MẦN TƯỚI
Tên khác: Lan thảo, mùi hương thảo.
Tên khoa học: Eupatorium fortunei Turcz.
Họ: Cúc (Asteraceae)
Bộ phận dùng: Phần cùng bề mặt đất phơi giỏi sấy khô.
Công năng, công ty trị: Hoạt huyết, tán ứ, lợi thủy, tiêu thũng, tiếp giáp trùng. Chữa kinh nguyệt ko đều, phụ nữ sau sinh tiết ứ, phù thũng, nhọt nhọt, lở ngứa xung quanh da.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày dùng 6 - 12g, sắc đẹp uống. Dùng quanh đó cả cây, băm nhuyễn đắp vào nhọt nhọt, lở ngứa.
45. MỎ QUẠ
Tên khác: Hoàng lồ, xoàn lồ, Xuyên phá thạch.
Tên khoa học: Maclura cochinchinensis (Lour.) Corn.
Họ: Dâu tằm (Moraceae).
Bộ phận dùng: Lá, rễ
Công năng, chủ trị: Sát trùng, chỉ thống, chỉ ho. Chữa vết mến phần mềm, ho ra máu.
Liều lượng, phương pháp dùng: Lá tươi 100 - 200g, tùy thuộc vào vết thương, bỏ gân lá, giã nhỏ tuổi đắp dấu thương.
46. MƠ TAM THỂ
Tên khác: Mơ lông
Tên khoa học: Paederia lanuginosa Wall.
Họ: Cà phê (Rubiaceae).
Bộ phận dùng: Lá
Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt, giải độc. Chữa lỵ trực khuẩn.
Liều lượng, phương pháp dùng: Lá tươi 30 - 50g, lau sạch, thái bé dại trộn cùng với trứng gà, bọc vào lá chuối lấy nướng hoặc áp chảo cho chín. Ngày nạp năng lượng 2 - 3 lần, trong 5 - 8 ngày.
47. NÁNG
Tên khác: Lá náng, Náng hoa trắng
Tên khoa học: Crinum asiaticum L.
Họ: Thuỷ tiên (Amaryllidaceae).
Bộ phận dùng: Lá, thân hành.
Công năng, nhà trị: Hoạt huyết, sút đau. Chữa sưng, tụ máu, bong gân, sai khớp vì chưng ngã, trị thấp khớp, nhức mỏi.
Liều lượng, biện pháp dùng: Lá náng hơ lạnh đắp vào nơi tụ máu, bong gân, sưng tấy.
48. NGẢI CỨU
Tên khác: Thuốc cứu, ngải diệp, nhả ngải (Tày), vượt sú (H’mông), co linh li (Thái)
Tên khoa học: Artemisia vulgaris L.
Họ: Cúc (Asteraceae).
Bộ phận dùng: Bộ phận cùng bề mặt đất
Công năng, nhà trị: Chỉ huyết, trừ hàn thấp, điều kinh, an thai. Trị phong thấp, khiếp nguyệt ko đều, băng kinh, rong huyết, khí hư, bạch đới.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày dùng: 6 - 12g, dung nhan hoặc hãm uống. Quanh đó ra, còn sử dụng làm ngải nhung để gia công thuốc cứu.
49. NGHỆ
Tên khác: Nghệ vàng, Khương hoàng, teo hem, teo khản mỉn (Thái)
Tên khoa học: Curcuma longa L.
Họ: Gừng (Zingiberaceae)
Bộ phận dùng: Thân rễ (củ)
Công năng, công ty trị: Khương hoàng (củ cái) có tính năng hành khí, phá huyết, thông kinh, chỉ thống, sinh cơ. Chữa kinh nguyệt ko đều, bế kinh, ứ đọng máu, vùng ngực bụng trướng đau tức, đau mạng sườn, sau khoản thời gian đẻ huyết xấu không ra, kết hòn nhức bụng, viêm loét dạ dày, lốt thương lâu ngay tắp lự miệng; Uất kim (củ nhánh) có tác dụng hành khí giải uất, hành huyết phá ứ, chỉ huyết, lợi mật. Trị thổ huyết, ra ngày tiết cam, tiểu ra máu, tiết ứ, phí a bên sườn đau, viêm gan, hoàng đảm, xơ gan.
Liều lượng, phương pháp dùng: Khương hoàng ngày sử dụng 6 - 12g (dạng thuốc nhan sắc hoặc bột), chia 2 - 3 lần; Uất kim ngày cần sử dụng 2 - 10g (dạng thuốc bột), phân tách 2 - 3 lần. Nghệ tươi giã nhỏ dại vắt rước nước sứt vào nhọt nhọt, viêm tấy lở loét không tính da, trét lên các mụn new khỏi giúp nệm lên da non có tác dụng mờ sẹo.
50. NGŨ GIA BÌ CHÂN CHIM
Tên khác: Cây chân chim, Cây đáng, Cây lằng, Sâm non
Tên khoa học: Schefflera heptaphylla (L.) Frodin
Họ: Ngũ gia (Araliaceae).
Bộ phận dùng: Vỏ thân
Công năng, công ty trị: Khu phong, trừ thấp, bạo dạn gân cốt. Trị đau lưng, đau xương do hàn thấp.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày sử dụng 10 - 20g, dung nhan uống.
51. NHÂN TRẦN
Tên khác: Chè cát, chè nội, tuyến đường hương
Tên khoa học: Adenosma caeruleum R. Br.
Họ: Hoa mõm chó (Scrophulariaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận trên mặt đất
Công năng, nhà trị: Thanh nhiệt, lợi thấp, thoái hoàng. Chữa viêm gan, viêm gan virus, viêm túi mật, quà da, nóng nóng, tiểu tiện không thông, đàn bà sau đẻ hèn ăn.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày cần sử dụng 10 - 15g, dung nhan uống.
52. NHÓT
Tên khác: Cây lót, hồi đồi tử
Tên khoa học: Elaeagnus latifolia L.
Họ: Nhót Eleaegnceae.
Bộ phận dùng: Lá, quả, rễ
Công năng, công ty trị: Chỉ khát, bình suyễn, chỉ tả. Trị hen suyễn, lỵ trực khuẩn với tiêu chảy.
Liều lượng, giải pháp dùng: Lá tươi trăng tròn - 30g hoặc lá thô 6 - 12g, thái nhỏ tuổi sao vàng, sắc đẹp với 400ml nước còn 100ml chia gấp đôi uống trong ngày. Rễ làm bếp nước tắm nhọt nhọt.
53. CÂY ỔI
Tên khác: Ủi, phan thạch lựu.
Tên khoa học: Psidium guajava L.
Họ: Sim Myrtaceae.
Bộ phận dùng: Lá, quả
Công năng, nhà trị: Sáp trường, chỉ tả. Trị tiêu chảy.
Liều lượng, bí quyết dùng: Dùng quả xanh nhai, nuốt nước nhả bã, ngày dùng 15 - 20g búp non xuất xắc lá non, sắc đẹp uống.
54. PHÈN ĐEN
Tên khác: Nỗ, sản xuất phan diệp.
Tên khoa học: Phyllanthus reticulatus Poir.
Họ: Thầu dầu - Euphorbiaceae
Bộ phận dùng: Lá, vỏ thân cây
Công năng, chủ trị: Sáp trường, chỉ tả. Trị tiêu chảy.
Liều lượng, cách dùng: Ngày dùng 15 - 20g búp non tốt lá non, dung nhan uống.
55. QUÝT
Tên khác: Quýt xiêm, quất thực
Tên khoa học: Citrus reticulata Blanco
Họ: Cam (Rutaceae)
Bộ phận dùng: Lá, vỏ, quả, hạt
Công năng, chủ trị: Trần so bì có tác dụng hành khí, apple thấp, hóa đờm. Chữa ăn không tiêu, nhức bụng, mửa mửa, ho tức ngực, nhiều đờm. Thanh suy bì (vỏ trái còn xanh) có tính năng sơ can, phá khí, tán kết, tiêu đờm. Chữa trị ngực sườn nhức tức. Phân tử quýt (quất hạch) có chức năng hành khí, tán kết, chỉ thống. Trị sa ruột, bìu sưng đau, nhức lưng, viêm đường vú. Lá quýt (quất diệp) có tính năng sơ can, hành khí, hóa đờm. Trị ngực đau tức, ho, sưng vú.
Liều lượng, giải pháp dùng: Trần suy bì ngày cần sử dụng 4 - 12g, dạng dung nhan hoặc tán; Thanh so bì ngày cần sử dụng 3 - 9g. Phân tử quýt ngày dùng: 3 - 9g; lá quýt ngày cần sử dụng 10 - đôi mươi lá, sắc uống.
56. Rau MÁ
Tên khác: Liên tiền thảo
Tên khoa học: Centella asiatica (L.) Urban
Họ: Hoa tán (Apiaceae)
Bộ phận dùng: Cả cây
Công năng, chủ trị: Thanh sức nóng trừ thấp, giải độc, tiêu viêm. Chữa sốt, nhọt nhọt, vàng da, thổ huyết, chảy máu cam, táo khuyết bón, ho, tiểu tiện rắt buốt.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày dùng: 30 - 40g (tươi), vò nát, ráng lấy nước hoặc dạng khô dung nhan uống. Rất có thể dùng phối phù hợp với cỏ lọ nồi có tính năng cầm máu.
57. RÂU MÈO
Tên khác: Cây Bông bạc
Tên khoa học: Orthosiphon spiralis (Lour.) Merr.
Họ: Hoa môi - Lamiaceae.
Bộ phận dùng: Phần trên mặt đất.
Công năng, chủ trị: Thanh lợi rẻ nhiệt, lợi tiểu. Chữa viêm thận, viêm bàng quang, sỏi thận, viêm gan.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày cần sử dụng 5 - 6g, dạng dung dịch sắc.
58. Rau xanh SAM
Tên khác: Mã xỉ hiện.
Tên khoa học: Portulaca oleracea L.
Họ: Rau sam (Portulacaceae).
Bộ phận dùng: Phần cùng bề mặt đất
Công năng, chủ trị: Thanh sức nóng giải độc, chỉ lỵ. Trị mụn nhọt, nước nạp năng lượng chân, kiết lỵ, đái buốt, đái ra máu.
Liều lượng, cách dùng: Ngày dùng: 9 - 12g, dạng sắc. Dùng bên cạnh 30 - 60g tươi, giã đắp vào nơi bị bệnh.
59. SẢ
Tên khoa học: Cymbopogon spp.
Họ: Lúa (Poaceae).
Bộ phận dùng: Thân rễ và lá
Công năng, công ty trị: Phát hãn, lợi tiểu, hạ khí, tiêu đờm. Chữa trị cảm sốt, đau bụng, đầy hơi, trướng bụng, ói mửa, ho các đờm.
Liều lượng, bí quyết dùng: Ngày dùng: 6 - 9g (rễ), dạng hãm, sắc.
60. SÀI ĐẤT
Tên khác: Cúc nháp, ngổ núi, tân sa
Tên khoa học: Wedelia chinensis (Osbeck) Merr.
Họ: Cúc (Asteraceae).
Bộ phận dùng: Bộ phận cùng bề mặt đất
Công năng, công ty trị: Thanh nhiệt độ giải độc, tiêu viêm. Chữa viêm tấy, mụn nhọt, truyền nhiễm trùng, chốc đầu, lở ngứa, dị ứng.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày sử dụng 50 -100g (tươi), giã nát, hòa thêm nước gạn uống, buồn phiền đắp vào chỗ sưng tấy. Sử dụng dạng khô: 20 - 40g, nhan sắc với 400ml nước đung nóng còn 100ml, uống làm cho 2-3 lần vào ngày. Trẻ nhỏ tùy tuổi, uống 1/3 - 50% liều người lớn.
61. SẮN DÂY
Tên khác: Cát căn
Tên khoa học: Pueraria montana (Lour.) Merr. Var. chinensis (Ohwi) Maesen
Họ: Đậu (Fabaceae)
Bộ phận dùng: Rễ củ. Cạo vỏ phơi khô hoặc sấy khô.
Công năng, chủ trị: Giải cơ, thoái nhiệt, sinh tân, chỉ khát, thấu chẩn, chỉ tả. Trị cảm nóng phong nhiệt, cổ gáy cứng đau, sởi, thủy đậu, ban chẩn mọc không đều, kiết lỵ tất nhiên sốt, khát nước.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày 9 - 15g, dạng sắc.
62. SIM
Tên khác: Hồng sim, Đào kim nương.
Tên khoa học: Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk.
Họ: Sim (Myrtaceae)
Bộ phận dùng: Búp non, lá, nụ hoa, quả chín.
Công năng, công ty trị: Chỉ huyết, lợi thấp, chỉ tả, giải độc. Chữa trị đau bụng, tiêu chảy, lỵ trực khuẩn.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày sử dụng 8 - 16g, thái nhỏ, sắc đẹp với 200ml nước còn 50ml, chia 2 lần uống vào ngày. Dùng ngoại trừ sắc lá, rửa dấu thương.
63. THIÊN MÔN ĐÔNG
Tên khác: Thiên môn, Thiên đông, Tóc tiên leo.
Tên khoa học: Asparagus cochinchinensis (Lour.) Merr.
Họ: Thiên môn đông (Asparagaceae).
Bộ phận dùng: Rễ củ. Đồ chín, bỏ vỏ, rút lõi, phơi thô hoặc sấy khô.
Công năng, chủ trị: Tư âm, sinh tân, nhuận táo, thanh phế, hóa đàm. Chữa ho, sốt do phế nhiệt, tân dịch hao tổn, táo bị cắn dở bón.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày dùng 6 - 12g, sắc đẹp uống.
64. TÍA TÔ
Tên khoa học: Perilla frutescens (L.) Britt.
Họ: Bạc hà (Lamiaceae).
Bộ phận dùng: Lá, phân tử chín, cành phơi khô, hoặc sấy khô.
Công năng, chủ trị: Hành khí, khoan trung, chỉ thống, an thai. Chữa trị khí uất vùng ngực, ngực sườn đày tức, thượng vị đau, ợ hơi, nôn mửa. Lá với cành tía tô chữa động thai. Phân tử tía đánh (tô tử) giảm ho trừ đàm.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày sử dụng 5 - 9g, sắc đẹp uống.
65. TRẮC BÁCH DIỆP
Tên khác: Trắc bá, bá tử, teo tổng péc (Thái)
Tên khoa học: Platycladus oreintalis (L.) Franco
Họ: Hoàng lũ (Cupressaceae)
Bộ phận dùng: Lá, nhân hạt (bá tử nhân)
Công năng, chủ trị: Lá sao cháy có tính năng lương huyết, nạm máu, trừ thấp nhiệt. Chữa trị ho ra máu, đại tiểu tiện ra máu, chảy máu cam, rong kinh, rong huyết. Hạt trắc bách diệp (Bá tử nhân) có tính năng bổ tâm, định thần, chỉ hãn, nhuận táo, thông tiện. Chữa hồi hộp, mất ngủ, tốt quên, người yếu âm hư.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày dùng 6 - 12g (lá), Bá tử nhân thời cơ dùng 4 - 12g. Trắc bá sao cháy ngày sử dụng 10 - 20g, sắc đẹp uống.
66. TRINH NỮ HOÀNG CUNG
Tên khác: Tỏi lơi lá rộng.
Tên khoa học: Crinum latifolium L.
Họ: Thuỷ tiên (Amaryllidaceae).
Bộ phận dùng: Lá
Công năng, công ty trị: Tiêu ung, bài nùng. Cung ứng chữa ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư tuyến đường tiền liệt.
Liều lượng, giải pháp dùng: Ngày sử dụng 3 - 5g, sao vàng, nhan sắc uống.
67. XẠ CAN
Tên khác: Rẻ quạt, lưỡi đòng
Tên khoa học: Belamcanda chinensis (L.) DC.
Họ: La dơn (Iridaceae)
Bộ phận dùng: Thân rễ, lá
Công năng, công ty trị: Thanh nhiệt giải độc, hóa đàm bình suyễn. Chữa trị viêm họng, viêm amydal gồm mủ, ho nhiều đờm, khan tiếng, viêm tắc con đường vú, tắc tia sữa.
Liều lượng, cách dùng: Ngày sử dụng 3 - 6g (dạng khô), dung nhan uống; 10 - 20g (thân rễ tươi) tươi rửa sạch, nhúng qua nước sôi, băm nát cho vài hạt muối, vắt lấy nước ngậm cùng nuốt dần, buồn phiền hơ rét đắp vào cổ.
68. XÍCH ĐỒNG NAM
Tên khác: Mò hoa đỏ, lẹo cái
Tên khoa học: Clerodendrum japonicum (Thunb.) Sweet
Họ: Cỏ roi ngựa chiến - Verbenaceae.
Bộ phận dùng: Toàn thân phơi hoặc sấy khô, có thể dùng tươi.
Công năng, nhà trị: Hành khí, hoạt huyết, tiêu viêm, chỉ thống. Chữa khí hư, viêm cổ tử cung, gớm nguyệt không đều, quà da, mụn lở, khớp xương đau nhức, nhức lưng.
Liều lượng, biện pháp dùng: Ngày dùng 15 - 20g, nhan sắc hoặc nấu nướng cao uống. Lá tươi giã đắp hoặc ép đem nước rửa vệt thương, bỏng, nhọt lở.
69. XUYÊN TÂM LIÊN
Tên khác: Công cộng, lãm hạch liên, khổ đảm thảo
Tên khoa học: Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees
Họ: Ô rô (Acanthaceae)
Bộ phận dùng: Bộ phận trên mặt đất
Công năng, nhà trị: Thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, chỉ thống. Trị lỵ cung cấp tính, viêm dạ dày, cảm mạo, phân phát sốt, viêm họng, viêm Amydal, viêm gan virus, mụn nhọt.
Liều lượng, phương pháp dùng: Ngày cần sử dụng 4 - 16g, dạng sắc, tán.
70. Ý DĨ
Tên khác: Bo bo, phân tử cườm, cườm gạo
Tên khoa học: Coix lacryma-jobi L.
Họ: Lúa (Poaceae)
Bộ phận dùng: Hạt
Công năng, chủ trị: Kiện tỳ, bổ phế, thanh nhiệt, thẩm thấp. Chữa phù thũng, cước khí, ỉa chảy bởi tỳ hư, phong thấp thọ ngày không khỏi, gân cơ co quắp khó vận động.
Liều lượng, cách dùng: Ngày dùng 8 - 30g, sắc uống, thường phối phù hợp với các vị thuốc khác.
